ADHD en ADD

Snel afgeleid, moeite met plannen, een vol hoofd en continu innerlijke onrust: het zijn veelvoorkomende klachten bij volwassenen met ADD of ADHD. Waar de één zich vooral chaotisch en druk voelt, ervaart de ander juist vermoeidheid en een gebrekkige focus. De buitenwereld ziet er vaak weinig van, maar vanbinnen is het een voortdurende strijd om grip te houden op het leven.

Gevoel

Je hoofd staat zelden stil, en taken afmaken is moeilijk. Dat kan leiden tot frustratie, onzekerheid of het gevoel dat je tekortschiet.

Cijfers

Ongeveer 3-5% van de volwassenen voldoet aan de kenmerken van ADHD, waarvan een deel meer het ADD-profiel heeft (zonder hyperactiviteit).

Symptomen

O.a.: moeite met concentratie, snel afgeleid of dromerig, innerlijke onrust of fysieke onrust

Oorzaken en/of Gevolg

De oorzaak van ADD of ADHD is deels genetisch en deels neurobiologisch. Hersenfuncties die te maken hebben met aandacht, motivatie en impulscontrole werken net even anders.

Meer over de psychologische hulpvraag en bijhorende klachten

Wat is het, hoe kan het ontstaan en wat zijn de symptomen?

AD(H)D is een aandachtsstoornis die zich bij volwassenen vaak anders uit dan bij kinderen. Waar kinderen vaak druk en impulsief gedrag vertonen, is er bij volwassenen juist vaak sprake van interne onrust, uitstelgedrag en moeite met focus.

Bij ADD staat vooral het gebrek aan concentratie centraal. ADHD gaat gepaard met hyperactiviteit en impulsiviteit. Beide vormen kunnen invloed hebben op je functioneren, zelfs als je nooit eerder een diagnose hebt gekregen.

Hoe kan het ontstaan?

De aanleg voor ADD of ADHD is grotendeels erfelijk. Vaak merk je de eerste signalen al in de jeugd, maar worden ze pas op latere leeftijd duidelijk – bijvoorbeeld wanneer werk, studie of gezinsleven steeds meer structuur en concentratie vragen. Ook stress of overbelasting kan de klachten versterken.

Wat zijn de symptomen?

Mensen met ADD of ADHD herkennen zich vaak in een combinatie van de volgende kenmerken:

Moeite met concentreren of lang focussen
Taken niet afmaken of vergeten wat je wilde doen
Chaos in je hoofd of in je omgeving
Gevoel van mentale onrust of drukte
Impulsieve beslissingen of sterke stemmingswisselingen
Slaapproblemen of vermoeidheid
Overprikkeling in drukke of onvoorspelbare situaties
Regelmatig te laat, spullen kwijt of afspraken vergeten

Wanneer vormt het een probleem?

ADD of ADHD hoeft niet altijd tot problemen te leiden. Veel mensen ontwikkelen eigen strategieën om ermee om te gaan. Maar wanneer het je belemmert in werk, studie, relaties of je zelfbeeld aantast, kan het een zware wissel trekken. Als je het gevoel hebt constant achter de feiten aan te lopen of je voortdurend moet aanpassen, is het tijd om hulp in te schakelen.

Wat zijn de vervelende gevolgen ervan?

Onbehandelde ADD of ADHD kan leiden tot overbelasting, burn-out of depressieve klachten. Ook het risico op relatieproblemen, financiële zorgen of faalangst is groter. Doordat je continu veel energie kwijt bent aan het functioneren op de ‘normale’ manier, raak je sneller uitgeput of gefrustreerd. Dit kan je zelfvertrouwen en welzijn flink onder druk zetten.

ADHD wordt vaak gezien als een beperking, maar het brengt ook duidelijke voordelen met zich mee. Mensen met ADHD beschikken over eigenschappen die in de juiste context juist heel waardevol kunnen zijn. Hier zijn enkele veelgenoemde voordelen van ADHD:

1. Creativiteit en originaliteit

Mensen met ADHD denken vaak out of the box. Ze leggen snel onverwachte verbanden en komen met originele ideeën. Vooral in creatieve beroepen of ondernemerschap komt dit goed tot zijn recht.

2. Veel energie en enthousiasme

De bekende 'hyperactiviteit' kan in positieve zin betekenen dat je veel energie, passie en gedrevenheid hebt. Als iets je interesseert, kun je er volledig voor gaan.

3. Snel schakelen en flexibel denken

Het brein van iemand met ADHD is vaak snel en associatief. Dit maakt dat je makkelijk kunt schakelen, meerdere dingen tegelijk overziet en snel kunt inspelen op veranderingen.

4. Sterke intuïtie en empathie

Veel mensen met ADHD zijn gevoelig en intuïtief. Ze voelen stemmingen goed aan en kunnen zich goed inleven in anderen. Dit is een kracht in persoonlijke relaties of hulpverlenende beroepen.

5. Humor en spontaniteit

ADHD gaat vaak samen met een flinke dosis humor, spontaniteit en speelsheid. Dit maakt dat mensen met ADHD vaak als levendig, warm of inspirerend worden ervaren.

6. Hyperfocus bij interesse

Hoewel concentratie vaak een uitdaging is, kunnen mensen met ADHD bij echte interesse juist in een hyperfocusraken. Ze gaan dan volledig op in een taak en kunnen zeer productief zijn.

7. Oplossingsgericht en ondernemend

Door ervaring met obstakels ontwikkelen veel mensen met ADHD een sterk vermogen om problemen creatief op te lossen. Ze durven risico’s te nemen en nieuwe dingen uit te proberen.

Deze voordelen komen het best tot hun recht in een omgeving die past bij de persoon. ADHD vraagt vaak om een andere manier van structureren en omgaan met energie – maar dat maakt het niet minder waardevol.

Hoe kan een psycholoog, therapeut en/of counsellor helpen?

Professionele begeleiding kan veel inzicht en rust geven. Je hoeft niet altijd een officiële diagnose te hebben om geholpen te worden. Een psychosociaal therapeut of counsellor kijkt samen met jou hoe jouw brein werkt, en welke aanpak bij jou past.

Mogelijke vormen van begeleiding zijn:

Leren plannen, organiseren en grenzen stellen
Omgaan met overprikkeling en uitstelgedrag
Inzicht krijgen in patronen en zelfbeeld
Werken aan rust, structuur en zelfvertrouwen
EMDR bij oude ervaringen of prestatiedruk
Lichaamsgerichte therapie voor meer balans