Assertiviteitsproblemen
Assertiviteit betekent: op een respectvolle manier opkomen voor je eigen gevoelens, meningen en grenzen, zonder de ander te overheersen of zelf onderuit te gaan. Wanneer dit niet lukt, spreken we van assertiviteitsproblemen.
Gevoel
Frustratie, onzekerheid en stress. Je voelt je regelmatig genegeerd, overvraagd of niet serieus genomen.
Cijfers
Ongeveer 30% van de mensen heeft moeite met assertiviteit (bron: Nationaal Centrum Preventie Stress).
Symptomen
Symptomen kunnen zijn: Moeite met nee zeggen, pleasen, vermijden van conflicten.
Oorzaken en/of Gevolg
Oorzaken kunnen zijn: Angst voor conflicten, verhoogde cortisolspiegel en gebrek aan zelfvertrouwen. Gevolgen kunnen zijn: Burn-out, frustratie en ongezonde relaties.
Lees hier meer over de psychologische hulpvraag en bijhorende klachten van Assertiviteitsproblemen
Wat is het, hoe kan het ontstaan en wat zijn de symptomen?
Wat is het, hoe kan het ontstaan en wat zijn de symptomen?
De oorzaken liggen vaak in de vroege ontwikkeling. Als je als kind weinig ruimte kreeg om emoties of grenzen te uiten, kun je het idee hebben ontwikkeld dat jouw stem minder waard is. Ook overbeschermende of controlerende ouders kunnen maken dat je leert om je aan te passen in plaats van te uiten. Lees eventueel meer op de pagina van jeugdtrauma.
Biologisch gezien speelt het limbisch systeem een rol ā het deel van de hersenen dat betrokken is bij emoties en sociale dreiging. Bij mensen die minder assertief zijn, kan de amygdala (het angstcentrum) gevoeliger reageren op spanningen of gezichtsuitdrukkingen van anderen. Hierdoor reageer je sneller met een stressrespons dan met een gezonde zelfuitdrukking.
Het autonoom zenuwstelsel raakt bij chronische onderdrukking van je grenzen vaak uit balans. Het sympathische deel staat constant āaanā, wat leidt tot gespannen spieren, verhoogde hartslag en moeite met ontspannen ā signalen die assertief gedrag juist nog moeilijker maken.
Wanneer vormt het een probleem?
Assertiviteitsproblemen worden een probleem wanneer je structureel je eigen behoeften en grenzen opoffert uit angst voor de reactie van anderen. Dit leidt vaak tot chronische stress, besluiteloosheid en gevoelens van machteloosheid. Je komt in een patroon terecht waarin je je aanpast om conflicten te vermijden, maar daardoor steeds verder verwijderd raakt van jezelf.
Ook relaties kunnen onder druk komen te staan, omdat anderen niet weten waar ze aan toe zijn met jou ā of juist over je heen lopen, wat weer frustratie en afstand schept.
Wanneer vormt het een probleem?
Wat zijn de vervelende gevolgen ervan?
Wat zijn de vervelende gevolgen ervan?
De gevolgen van assertiviteitsproblemen zijn op de lange termijn ingrijpend:
- Uitputting doordat je voortdurend over je grenzen gaat
- Laag zelfbeeld, omdat je het gevoel hebt niet voor jezelf op te kunnen komen
- Sociale onevenwichtigheid: je voelt je verantwoordelijk voor andermans stemming
- Interne conflicten: je weet wat je wilt zeggen, maar durft het niet uit te spreken
- Verstoorde relatie met je eigen emoties: je onderdrukt boosheid of verdriet tot het zich ontlaadt in stress, lichamelijke klachten of huilbuien
Langdurige stress beĆÆnvloedt ook de hormoonhuishouding. Een continu verhoogde cortisolproductie kan je concentratie verminderen, je stemming negatief beĆÆnvloeden en je immuunsysteem verzwakken.
Hoe kan een zorgbehandelaar helpen?
Hulp bij assertiviteitsproblemen richt zich op inzicht, oefening en herstel van innerlijke balans. Mogelijke behandelvormen zijn:
- Assertiviteitstraining: stap voor stap oefenen met nee zeggen, grenzen aangeven en zelfvertrouwen opbouwen
- Cognitieve gedragstherapie (CGT): irrationele gedachten over jezelf of de ander onderzoeken en ombuigen
- Lichaamsgerichte therapie of biofeedback om het autonome zenuwstelsel tot rust te brengen
- Schematherapie of regressietherapie om oude patronen uit de kindertijd te doorbreken
- Rollenspellen en praktijksituaties om nieuw gedrag in te trainen
- Stressmanagement en ontspanningstechnieken, zoals ademhaling, meditatie of somatische oefeningen
Soms helpt het om samen met jouw behandelaar terug te kijken: Waar komt deze neiging vandaan? Wat heb je gemist? Door dat te begrijpen, kun je jezelf met mildheid gaan trainen in nieuw gedrag ā zonder schuldgevoel of schaamte.
