Assertiviteit betekent: op een respectvolle manier opkomen voor je eigen gevoelens, meningen en grenzen, zonder de ander te overheersen of zelf onderuit te gaan. Wanneer dit niet lukt, spreken we van assertiviteitsproblemen.
Wat is het, hoe kan het ontstaan en wat zijn de symptomen?
De oorzaken liggen vaak in de vroege ontwikkeling. Als je als kind weinig ruimte kreeg om emoties of grenzen te uiten, kun je het idee hebben ontwikkeld dat jouw stem minder waard is. Ook overbeschermende of controlerende ouders kunnen maken dat je leert om je aan te passen in plaats van te uiten. Lees eventueel meer op de pagina van jeugdtrauma.
Biologisch gezien speelt het limbisch systeem een rol – het deel van de hersenen dat betrokken is bij emoties en sociale dreiging. Bij mensen die minder assertief zijn, kan de amygdala (het angstcentrum) gevoeliger reageren op spanningen of gezichtsuitdrukkingen van anderen. Hierdoor reageer je sneller met een stressrespons dan met een gezonde zelfuitdrukking.
Het autonoom zenuwstelsel raakt bij chronische onderdrukking van je grenzen vaak uit balans. Het sympathische deel staat constant ‘aan’, wat leidt tot gespannen spieren, verhoogde hartslag en moeite met ontspannen – signalen die assertief gedrag juist nog moeilijker maken.