Diabetes type 2 is een chronische stofwisselingsziekte waarbij je lichaam resistent wordt tegen insuline. Of simpelweg minder insuline produceert. Daardoor blijft je bloedsuiker chronisch te hoog. In 2021 bestond meer dan 96 % van alle diabetesgevallen wereldwijd uit type 2-diabetes. In 2021 waren er ongeveer 529 miljoen mensen met diabetes, waarvan circa 508 miljoen type 2 hadden.

In eenvoudige woorden: je lichaam reageert niet meer goed op insuline, het hormoon dat zorgt dat glucose uit je bloed gaat in je cellen. Hierdoor stapelt glucose zich op in je bloedbaan: hyperglykemie. Dat tast op termijn nieren, ogen, zenuwen en bloedvaten aan.

Symptomen kunnen vaag beginnen. Denk aan: vaak moeten plassen, meer dorst, minder energie, langzamere wondgenezing en gevoelloze handen of voeten. Je kunt je futloos voelen, slechter concentreren of sneller geïrriteerd zijn. Bij de meeste mensen ontstaan de symptomen geleidelijk, en soms merk je pas te laat dat je suikers al te hoog zijn.

Risicofactoren zijn onder meer overgewicht, slechte voeding, gebrek aan beweging, genetische aanleg en ouder worden. Vooral een hoge BMI draagt wereldwijd voor meer dan 50 % bij aan de ziektelast van type 2-diabetes . Ook leefstijlveranderingen zoals vetrijke voeding, sedentaire leefstijl en obesitas spelen een grote rol.

Wat gebeurt er in je hersenen?

Langdurige hoge bloedsuiker leidt tot ontsteking, oxidatieve stress en versnelde veroudering in hersencellen. MRI-onderzoek toont dat de hersenen van mensen met type 2-diabetes gemiddeld 2 jaar ouder lijken voor elke 10 jaar ziekteverloop. Daardoor neemt de hersenvolume af, wat cognitieve achteruitgang kan versnellen.

Daarnaast leidt insulineresistentie niet alleen tot bloedsuikerproblemen, maar ook tot verstoorde signaaloverdracht tussen hersencellen. Er wordt amyloïde- en tau-eiwitophoping gezien, die verband houdt met Alzheimer en vasculaire dementie. Chronische hyperglykemie beschadigt haarvaten in de hersenen en vermindert de bloedtoevoer, wat verdere achteruitgang kan veroorzaken.

Concluderend: je hersenen krijgen minder voeding, raken ontstoken en verouderen sneller waardoor je mogelijk vergeetachtiger wordt en je denkvermogen afneemt.

Wat gebeurt er met je autonome zenuwstelsel?

Het autonome zenuwstelsel (ANS) reguleert onbewuste lichaamsprocessen zoals hartslag, bloeddruk en spijsvertering. Bij type 2-diabetes zien we vaak autonome neuropathie: een verstoring van deze systemen. Studies tonen aan dat zowel je parasympathische als sympathtische hartfuncties verminderd zijn. Een patroon dat al optreedt voordat complicaties zichtbaar zijn via HRV- en bloeddrukvariabiliteitsmetingen .

Patiënten met diabetes vertonen verhoogde sympathische activiteit centraal gezien, gekoppeld aan hyperinsulinemie, terwijl cardiale reflexcontrole relatief intact blijft. Dit veroorzaakt een chronische overbelasting van het systeem, sterk geassocieerd met hypertensie en cardiovasculaire complicaties.

Ook verandert de hormonale reactie op hypo‐ en hyperglykemie: adrenaline en noradrenaline stijgen sterker bij lage bloedsuikerspiegel, terwijl hartslagvariabiliteit verminderde respons vertoont . Kortom, je ANS reageert onregelmatig, wat klachten als duizeligheid, zweten of hartkloppingen kan veroorzaken.

Regelmatige lichaamsbeweging (>2 maanden) kan de parasympathische activiteit verbeteren en sympathische overactiviteit verminderen .