Afhankelijkheidsproblemen

Afhankelijkheidsproblemen ontstaan wanneer je te sterk leunt op iets of iemand om je leven in balans te houden. Dit kan gaan om een verslaving aan middelen zoals alcohol of drugs, maar ook om emotionele afhankelijkheid van een persoon. Afhankelijkheid kan sluipend ontstaan en een grote impact hebben op je mentale, fysieke en sociale welzijn. Gelukkig zijn er manieren om hieraan te werken en weer grip op je leven te krijgen.

Gevoel

Machteloosheid, schaamte en gevoel van niet alleen aankunnen.

Cijfers

1 op de 10 mensen kampt met een vorm van afhankelijkheidsproblemen.

Symptomen

Symptomen kunnen zijn: Obsessief gedrag, angst bij afwezigheid en verminderde zelfstandigheid.

Oorzaken en/of Gevolg

Oorzaken kunnen zijn: Trauma, genetica, stress en gebrek aan zelfvertrouwen. Gevolgen kunnen zijn: Gezondheidsklachten, relatieproblemen en financiële zorgen.

Meer over de psychologische hulpvraag en bijhorende klachten

Wat is het, hoe kan het ontstaan en wat zijn de symptomen?

Afhankelijkheidsproblemen ontwikkelen zich vaak vanuit een behoefte om te ontsnappen aan stress, pijn of onzekerheid.

Biologisch speelt dopamine, een neurotransmitter die betrokken is bij beloning en genot, een cruciale rol. Bij verslaving aan middelen of gedrag raakt het brein gewend aan een verhoogd dopamineniveau, waardoor je steeds meer nodig hebt om hetzelfde effect te voelen.

Bij emotionele afhankelijkheid kan een gebrek aan zelfvertrouwen of trauma uit het verleden een rol spelen. Dit kan ook jeugdtrauma zijn.

Symptomen zijn obsessief gedrag, angst bij afwezigheid van het middel of de persoon, en moeite om zelfstandig beslissingen te nemen.

Wanneer vormt het een probleem?

Afhankelijkheid wordt een probleem als het je vermogen om zelfstandig te functioneren aantast. Als je merkt dat je relaties, werk of gezondheid lijden onder je gedrag of keuzes, is het tijd om hulp te zoeken. Afhankelijkheid kan ook leiden tot gevoelens van schuld, schaamte of machteloosheid, wat de situatie verder verergert.

Wat zijn de vervelende gevolgen ervan?

De gevolgen van afhankelijkheidsproblemen variëren van fysieke gezondheidsklachten zoals leverproblemen (bij alcoholverslaving) tot mentale klachten zoals depressie of een laag zelfbeeld. Maar denk ook aan piekeren of angstgevoelens. Sociale relaties kunnen onder druk komen te staan, en financiële problemen zijn ook een veelvoorkomend gevolg. Emotionele afhankelijkheid kan leiden tot ongezonde relaties en verlies van eigen identiteit.

Hoe kan een psycholoog, therapeut en/of counsellor helpen?

Professionele hulp van een psycholoog, therapeut of counsellor kan bestaan uit cognitieve gedragstherapie (CGT), verslavingszorg, EMDR-therapie (bij trauma), relatietherapie (bij emotionele afhankelijkheid) en mindfulness. Groepsbehandelingen zoals AA (Alcoholics Anonymous) of lotgenotengroepen kunnen ook een belangrijke rol spelen. Daarnaast helpen zelfhulpstrategieën zoals het stellen van grenzen en het versterken van zelfvertrouwen.