KOPP-kinderen
Voel je je vaak verantwoordelijk, angstig, verdrietig, eenzaam, gespannen, onzeker, overprikkeld, uitgeput, somber of in de war?
Dan is de kans groot dat je als kind bent opgegroeid in een gezin met psychische problematiek. Jij bent wat we noemen een KOPP-kind: een Kind van Ouders met Psychische Problemen. Je bent niet alleen. Jaarlijks groeit 1 op de 6 kinderen in Nederland op met een ouder met een psychische stoornis of verslavingsprobleem (Trimbos, 2022).
Deze situatie heeft vaak grote invloed op je emotionele ontwikkeling, zelfbeeld, relaties en stresssysteem. Ook al heb je het jarenlang volgehouden, vaak begint pas later de impact duidelijk te worden. In deze pagina lees je wat KOPP-kind zijn betekent, wat er psychologisch en lichamelijk gebeurt, en hoe therapie kan helpen bij herstel.
Gevoel
O.a. verantwoordelijk, angstig, verdrietig, eenzaam.
Cijfers
1 op de 6 kinderen in Nederland op met een ouder met een psychische stoornis of verslavingsprobleem (Trimbos, 2022).
Symptomen
Van chronische stress en vermoeidheid tot PTSS.
Oorzaken en/of Gevolg
Opgroeien bij een ouder(s) met psychische klachten.
Lees hier meer over de psychologische hulpvraag en bijhorende klachten van KOPP-kinderen
Wat is het, hoe kan het ontstaan en wat zijn de symptomen?
Wat is het, hoe kan het ontstaan en wat zijn de symptomen?
Als KOPP-kind ben je opgegroeid met een ouder met psychische klachten, zoals depressie, borderline, verslaving of schizofrenie. Deze omgeving is vaak onvoorspelbaar, emotioneel onveilig of chaotisch. Als kind wil je overleven: je past je aan, houdt je stil, zorgt voor je ouder of probeert conflicten te voorkomen.
Dit leidt tot een patroon van parentificatie: jij neemt de rol van volwassene op je. Hierdoor ontwikkel je sterke verantwoordelijkheidsgevoelens, maar verlies je vaak contact met je eigen behoeften.
Symptomen van KOPP-kinderen (ook op volwassen leeftijd):
- Chronische stress en vermoeidheid
- Angstklachten of paniek
- Moeite met grenzen stellen
- Perfectionisme of controledrang
- Gevoel van leegte of identiteitsverlies
- Relationele problemen
- Somberheid of depressieve klachten
- Trauma- of PTSS-klachten
Wanneer vormt het een probleem?
Niet elk kind uit een gezin met psychische problematiek ontwikkelt klachten. Maar wanneer je je structureel onveilig, overbelast of emotioneel verwaarloosd voelt, laat dit littekens na. Vooral wanneer je als volwassene vastloopt in relaties, werk of in jezelf, kan het zijn dat de wortel van deze problemen ligt in je jeugd als KOPP-kind.
Een probleem ontstaat wanneer je:
- Jezelf structureel wegcijfert
- Geen gezonde relaties kunt aangaan
- Regelmatig angstig of depressief bent
- Fysieke klachten ervaart zonder medische oorzaak
- Snel overprikkeld of emotioneel uitgeput raakt
Wanneer vormt het een probleem?
Wat zijn de vervelende gevolgen ervan?
Wat zijn de vervelende gevolgen ervan?
KOPP-kinderen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van:
- Angststoornissen
- Depressie
- Middelenmisbruik
- Burn-out
- PTSS
Ook het vermogen om duurzame, gezonde relaties aan te gaan, kan verstoord zijn. Je voelt je vaak verantwoordelijk voor de emoties van anderen en durft jezelf niet centraal te zetten. Dat kan leiden tot uitputting, innerlijke leegte en het gevoel nooit “goed genoeg” te zijn.
In je hersenen is het stresssysteem vaak overactief. De amygdala (angstcentrum) staat scherp afgesteld, waardoor je sneller gealarmeerd raakt. De hippocampus (geheugen) kan overbelast zijn, zeker bij jeugdtrauma’s.
In je autonome zenuwstelsel zie je vaak een disbalans tussen het sympathische (actieve) en parasympathische (herstellende) deel. Je staat continu in de ‘aan-stand’, wat leidt tot spanningsklachten, slaapproblemen en fysieke uitputting.
Hoe kan een zorgbehandelaar helpen?
Psychologische hulp kan helpen om patronen te doorbreken, zelfzorg te ontwikkelen en je eigen identiteit los van je ouders te versterken. Bij GOB Praktijken (bekend van therapievergoed.nl) werken therapeuten met diverse benaderingen die goed aansluiten bij de behoeften van KOPP-kinderen:
1. Schematherapie
Helpt je negatieve overtuigingen over jezelf en anderen te herkennen, bijvoorbeeld “ik moet sterk zijn” of “ik ben verantwoordelijk voor iedereen”. In therapie leer je gezondere overtuigingen ontwikkelen en omgaan met emoties.
2. Innerlijk kind-werk
Je maakt opnieuw contact met het kind in jezelf dat zich eenzaam, bang of overbelast voelde. Door deze delen te helen, krijg je meer rust, zelfcompassie en vrijheid in het heden.
3. Cognitieve gedragstherapie (CGT)
Helpt je om vastgeroeste denkpatronen (zoals perfectionisme of schuldgevoel) om te buigen. Je leert realistisch en vriendelijk denken over jezelf.
4. EMDR-therapie
Voor traumatische herinneringen of chronische angst. EMDR helpt om je brein te ontlasten van vastzittende emoties gekoppeld aan belastende ervaringen uit je jeugd.
5. Acceptance & Commitment Therapy (ACT)
Je leert omgaan met moeilijke gevoelens zonder jezelf te verliezen. In plaats van vechten tegen je verleden, richt je je op wat jij belangrijk vindt.
6. Voice Dialogue
Deze methode maakt innerlijke stemmen en delen zichtbaar, zoals de ‘pleaser’, de ‘controller’ of het ‘boze kind’. Je leert deze delen begrijpen en ermee samenwerken in plaats van ze te onderdrukken.
7. Relatietherapie (indien nodig)
Wanneer je vastloopt in liefdesrelaties of familieverbanden, kan relatietherapie helpen om je eigen rol te begrijpen en communicatie te verbeteren.
Je hoeft het niet alleen te doen. Veel KOPP-kinderen herkennen zich pas laat in hun klachten en ontdekken dan dat er een naam voor is, en dus ook hulp. Psychologische hulp is geen teken van zwakte, maar van moed. Het betekent dat jij jezelf het leven gunt dat je als kind misschien hebt gemist.
