Trauma
Trauma is een diepgaande ervaring die je leven op zijn kop kan zetten.Ā Het kan voortkomen uit een (schokkende) gebeurtenis zoals een ongeluk, geweld, verlies of langdurige stress.Ā De impact van trauma is niet altijd direct zichtbaar, maar kan zich uiten in diverse psychische en lichamelijke klachten.Ā Gelukkig zijn er effectieve behandelingen beschikbaar die je kunnen helpen bij het verwerken van trauma en het hervinden van balans in je leven.
Gevoel
Bevroren, schrikachtig, leeg, gespannen, machteloos, verdrietig, angstig, moe, verward, alert.
Cijfers
Volgens het Trimbos-instituut (2023) krijgt in Nederland ongeveer 1 op de 7 mensen (14%) in zijn of haar leven te maken met een posttraumatische stressstoornis (PTSS).
Symptomen
O.a. herbelevingen, vermijding, negatieve gedachten en gevoelens.
Oorzaken en/of Gevolg
Vele mogelijk (subjectieve) oorzaken.
Lees hier meer over de psychologische hulpvraag en bijhorende klachten van Trauma
Wat is het, hoe kan het ontstaan en wat zijn de symptomen?
Wat is het, hoe kan het ontstaan en wat zijn de symptomen?
Trauma ontstaat wanneer je wordt blootgesteld aan een gebeurtenis die je overweldigt en je gevoel van veiligheid aantast.Dit kan variƫren van een eenmalige gebeurtenis, zoals een auto-ongeluk, tot langdurige situaties zoals mishandeling of verwaarlozing. Niet iedereen ontwikkelt traumaklachten na een ingrijpende gebeurtenis, maar als je merkt dat je vastloopt in angst, woede of verdriet, kan er sprake zijn van een trauma.
Ā
Hoe kan trauma ontstaan?
Trauma kan ontstaan door diverse situaties, waaronder:
- Ernstige ongelukken
- Fysiek of seksueel geweld
- Natuurrampen
- Oorlogsgeweld
- Verlies van een dierbare
- Langdurige verwaarlozing of mishandeling
De manier waarop je een gebeurtenis ervaart en verwerkt, speelt een cruciale rol in het ontstaan van trauma. Factoren zoals eerdere ervaringen, persoonlijkheid en sociale steun kunnen beĆÆnvloeden hoe je met een schokkende gebeurtenis omgaat.
Ā
Psychologische gevolgen van trauma
De gevolgen van trauma zijn divers en kunnen zich zowel direct als pas na langere tijd manifesteren. Veelvoorkomende klachten zijn:
- Herbelevingen (nachtmerries, flashbacks)
- Vermijding van herinneringen, plekken of mensen die aan het trauma doen denken
- Negatieve stemming en gedachten (schuld, schaamte, vervreemding)
- Verhoogde prikkelbaarheid (snel schrikken, slaapproblemen, woede-uitbarstingen)
- Lichamelijke klachten zonder medische oorzaak (bijv. chronische pijn of vermoeidheid)
Ā
Traumagerelateerde stoornissen
Naast posttraumatische stressstoornis (PTSS) worden in de literatuur ook andere stoornissen erkend als reactie op trauma:
- Acute Stressstoornis (ASS) ā een kortdurende reactie die optreedt binnen 3 dagen na het trauma.
- Complexe PTSS ā een ernstigere variant met bredere klachten, vaak bij langdurige of herhaalde traumatisering.
- Persisterende Complexe Rouwstoornis (PCRS) ā bij langdurige, verstoorde rouw.
- Hechtingsstoornissen ā zoals RHS en OSCS, ontstaan in de kindertijd bij ernstig tekort aan veilige hechting.
Wanneer vormt het een probleem?
Het is normaal om na een ingrijpende gebeurtenis enige tijd van slag te zijn. Als de klachten echter langer dan een maand aanhouden en je dagelijks functioneren belemmeren, kan er sprake zijn van een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Het is belangrijk om tijdig hulp te zoeken om verergering van de klachten te voorkomen.
Ā
ACE (Adverse Childhood Experiences): De invloed van jeugdtrauma op het volwassen leven
Wanneer we praten over trauma, is het belangrijk om ook te kijken naar de impact van ervaringen uit de kindertijd. De term ACE, oftewel Adverse Childhood Experiences, verwijst naar ingrijpende jeugdervaringen die blijvende gevolgen kunnen hebben voor de mentale Ć©n fysieke gezondheid op latere leeftijd.
Wat zijn ACEās?
ACEās zijn negatieve of traumatische gebeurtenissen die plaatsvinden in de eerste 18 levensjaren. Denk hierbij aan:
- Emotionele, fysieke of seksuele mishandeling
- Verwaarlozing
- Opgroeien in een gezin met verslavingsproblematiek
- Huiselijk geweld
- Psychische aandoeningen bij ouders
- Echtscheiding of scheiding van ouders
- Opgroeien in armoede of onveiligheid
Deze ervaringen kunnen het stresssysteem van een kind ontregelen, wat op lange termijn invloed heeft op de hersenontwikkeling, stressregulatie en het vermogen om gezonde relaties aan te gaan.
Het ACE-onderzoek
Het oorspronkelijke ACE-onderzoek werd in de jaren 90 uitgevoerd door de Amerikaanse CDC en Kaiser Permanente. Het toonde overtuigend aan dat hoe meer ACEās iemand heeft meegemaakt, hoe groter het risico is op:
- Angststoornissen en depressie
- Verslaving en middelengebruik
- Chronische lichamelijke aandoeningen (zoals hart- en vaatziekten, diabetes)
- Problemen in relaties en werk
- Verminderde levensverwachting
Waarom is het herkennen van ACEās belangrijk?
Veel volwassenen kampen met psychische klachten zonder zich bewust te zijn van het verband met hun jeugd. Door ACEās te herkennen en bespreekbaar te maken in therapie, ontstaat er ruimte voor heling. Het is mogelijk om de schadelijke effecten van jeugdtrauma te verminderen, bijvoorbeeld via trauma-gerichte therapieĆ«n zoals EMDR, cognitieve gedragstherapie of lichaamsgerichte therapie.
Lees hier meer over jeugdtrauma
Wanneer vormt het een probleem?
Wat zijn de vervelende gevolgen ervan?
Wat zijn de vervelende gevolgen ervan?
Onverwerkt trauma kan leiden tot diverse problemen, waaronder:
- Psychische klachten: Depressie, angststoornissen, verslaving of persoonlijkheidsstoornissen.
- Lichamelijke klachten: Chronische pijn, vermoeidheid, hart- en vaatziekten of spijsverteringsproblemen.
- Sociale problemen: Moeite met relaties, isolement of problemen op het werk of school.
Langdurige blootstelling aan stresshormonen kan bovendien het immuunsysteem verzwakken en de kans op lichamelijke ziekten vergroten.
Ā
Wat gebeurt er in de hersenen bij trauma?
Trauma beĆÆnvloedt de werking van de hersenen. De amygdala, het deel van de hersenen dat betrokken is bij het verwerken van emoties, wordt overactief, terwijl de hippocampus, verantwoordelijk voor geheugen en oriĆ«ntatie, juist minder actief wordt. Dit kan leiden tot overmatige angstreacties en problemen met het verwerken van herinneringen.
Ā
Wat gebeurt er met het autonome zenuwstelsel bij trauma?
Het autonome zenuwstelsel, dat onbewuste lichaamsfuncties regelt, raakt ontregeld bij trauma. Dit kan zich uiten in een constante staat van paraatheid (hyperarousal) of juist in een toestand van verdoofdheid (hypoarousal). Deze ontregeling kan leiden tot slaapproblemen, spierspanning, hartkloppingen en andere lichamelijke klachten.
Hoe kan een zorgbehandelaar helpen?
De meeste mensen verwerken trauma op eigen kracht, zeker als er steun uit de omgeving is. Maar bij blijvende klachten is psychologische behandeling noodzakelijk. Evidence-based behandelingen zoals EMDR, traumagerichte cognitieve gedragstherapie (CGT) en Narratieve Exposure Therapie (NET) zijn effectief gebleken. Vroegtijdige en passende behandeling voorkomt verergering en bevordert herstel. Hier enkele behandelingen op een rij:
-
EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing): Een effectieve therapie waarbij je onder begeleiding van een therapeut de traumatische herinneringen verwerkt door middel van oogbewegingen.
-
Cognitieve gedragstherapie (CGT): Een therapievorm die je helpt om negatieve gedachten en gedragingen te herkennen en te veranderen.
-
Narratieve Exposure Therapie (NET): Een therapie die zich richt op het reconstrueren van je levensverhaal om traumatische gebeurtenissen te integreren.
-
Mindfulness en ontspanningstechnieken: Oefeningen die je helpen om in het hier en nu te blijven en stress te verminderen.
Maar je kan ook denken aan lichaamsgericht therapieƫn zoals: Somatic Experiencing, EFT-tapping. Zie hier een volledige overzicht van therapieƫn.
Hoe kan een zorgbehandelaar helpen?
Extra info
Extra infoā
Bessel van der Kolk: Het lichaam draagt het trauma
Volgens dr. Bessel van der Kolk, psychiater en auteur van het bekende boek The Body Keeps the Score (Traumasporen), wordt trauma niet alleen in de geest opgeslagen, maar vooral ook in het lichaam. Hij benadrukt dat traumatische ervaringen diep worden verankerd in het zenuwstelsel en het lichamelijk geheugen. Hierdoor kunnen mensen, lang na een traumatische gebeurtenis, nog steeds fysieke reacties of spanningen ervaren.
Van der Kolk pleit voor lichaamsgerichte behandelmethoden zoals yoga, EMDR, neurofeedback en trauma-sensitieve therapie om het lichaam actief te betrekken bij het helingsproces. Voor blijvend herstel is het volgens hem essentieel dat het lichaam zich weer veilig leert voelen.
Ā
Gabor MatƩ: Trauma is niet wat er met je gebeurt
Gabor MatĆ©, arts en trauma-expert, stelt dat trauma niet de gebeurtenis zelf is, maar de innerlijke wond die ontstaat wanneer je je emotioneel geĆÆsoleerd voelt op het moment van een overweldigende ervaring. In zijn visie is trauma vaak de bron van verslaving, chronische stress en psychische klachten.
MatƩ benadrukt het belang van compassie, verbinding en zelfinzicht als sleutels tot herstel. Hij gelooft sterk in de invloed van vroegkinderlijke ervaringen en hechting op de mentale gezondheid en pleit voor een holistische benadering waarin lichaam, geest en omgeving met elkaar verbonden zijn.
Ā
Peter Levine: Trauma is een bevroren overlevingsenergie
Peter Levine, grondlegger van Somatic Experiencing, ziet trauma als een vorm van bevroren overlevingsenergie die vastzit in het lichaam. Wanneer een mens in een levensbedreigende situatie komt en vluchten of vechten niet mogelijk is, schakelt het zenuwstelsel over naar een bevriesreactie.
Volgens Levine kan deze geblokkeerde energie – als ze niet wordt ontladen – jaren later nog lichamelijke en psychische klachten veroorzaken. Zijn therapievorm helpt cliĆ«nten om op een veilige, geleidelijke manier deze energie los te latenen het zenuwstelsel weer in balans te brengen. Het lichaam krijgt daarmee de kans om het trauma alsnog af te ronden.
Gerelateerde informatie
Gerelateerde informatie
De originele Engelkaarten set ( Angel Cards )
Je vermoeidheid te lijf
